Το παιχνίδι σε παιδιά με ΔΑΦ (Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού)
- Τι ρόλο παίζει το παιχνίδι στην ανάπτυξη του παιδιού;
- Ποιος είναι ο ρόλος της εργοθεραπείας στα παιδιά που εμφανίζουν
δυσκολίες στο παιχνίδι;
Όταν παρατηρούνται δυσκολίες στην εμπλοκή του παιδιού στο παιχνίδι, η εργοθεραπεία
παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην προώθηση του λειτουργικού χαρακτήρα και της ενεργούς
συμμετοχής τους σε αυτό. Η εργοθεραπεία είναι η επιστήμη, η οποία έχει στο κέντρο της τον
άνθρωπο και προωθεί την ανεξαρτησία και την βελτίωση ποιότητα ζωής του. Πρωταρχικός
στόχος της εργοθεραπείας, είναι να μπορέσουν οι ωφελούμενοι να συμμετέχουν αυτόνομα
και ενεργά στα έργα της καθημερινότητάς τους και να ενισχύσουν τους ρόλους τους.
Στόχοι των εργοθεραπευτών:
- Βελτίωση και αύξηση της δημιουργικότητας και της φαντασίας.
- Ενίσχυση κινήτρου.
- Απόδοση νοήματος στο παιχνίδι και λειτουργικού ρόλου.
- Ενίσχυση της κοινής προσοχής.
- Βελτίωση αυτορρύθμισης.
- Συναισθηματική εμπλοκή του παιδιού.
- Βελτίωση κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων.
- Ποιοι είναι οι βασικοί ρόλοι ενός παιδιού και γιατί είναι σημαντικοί;
Ο ρόλος είναι ο τρόπος με τον οποίο κάθε άτομο δρα, συμμετέχει και σχετίζεται μέσα στο
περιβάλλον του, σύμφωνα με τις ευθύνες, τις προσδοκίες και τις ανάγκες που το
περιβάλλουν. Οι ρόλοι αυτοί δίνουν νόημα, σκοπό και ευχαρίστηση στη ζωή του ατόμου,
καθώς μέσα από αυτούς εκφράζει την ταυτότητά του και συνδέεται με τους άλλους. Για τα
παιδιά, οι ρόλοι αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν το ρόλο του μαθητή, του παίκτη- αθλητή,
του φίλου, του μέλους της οικογένειας ή ακόμη και του βοηθού στο σπίτι. Μέσα από την
εργοθεραπεία, επιδιώκεται τα παιδιά να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να μπορούν να
συμμετέχουν με χαρά και αυτοπεποίθηση σε αυτούς τους ρόλους, να αισθάνονται ικανοποίηση και να
βιώνουν επιτυχία μέσα στην καθημερινότητά τους.
- Πώς χρησιμοποιούν οι εργοθεραπευτές το παιχνίδι στη κλινική τους πρακτική;
Το παιχνίδι αποτελεί τον φυσικό τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν, αναπτύσσονται
και αλληλεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους. Στο πλαίσιο της εργοθεραπείας, δεν αποτελεί
απλώς ένα ευχάριστο μέσο παρέμβασης, αλλά τον πυρήνα της θεραπευτικής διαδικασίας.
Μέσα από το παιχνίδι, το παιδί συμμετέχει ενεργά, κινητοποιεί τις αισθήσεις, το σώμα και τη
σκέψη του, ενισχύοντας την αισθητηριακή, κινητική, γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική
του ανάπτυξη. Ολιστικά, αποκτά δεξιότητες που μεταφέρονται φυσικά στην καθημερινότητά
του, ενισχύοντας την αυτονομία, την προσαρμοστικότητα και τη χαρά της συμμετοχής.
- Ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες που παρουσιάζουν τα παιδιά με ΔΑΦ στο παιχνίδι;
Τα παιδιά και οι νέοι με ΔΑΦ είναι γνωστό ότι εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες στο κομμάτι
της κοινωνικής συμμετοχής και επικοινωνίας, περιορισμένα ενδιαφέροντα, και
επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Τα παραπάνω ευρήματα αντανακλώνται και στο παιχνίδι
των παιδιών με ΔΑΦ, καθιστώντας το επαναλαμβανόμενο και συχνά δίχως τον απαιτούμενο
λειτουργικό χαρακτήρα (Kuhaneck et. al, 2019). Τα παιδιά με ΔΑΦ δείχνουν προτίμηση στο
μοναχικό παιχνίδι, συνήθως έχουν μικρό χρόνο παραμονής σε αυτό και παρουσιάζουν
δυσκολία επεξεργασίας των ερεθισμάτων. Επιπλέον, τα παιδιά με ΔΑΦ παρατηρείται ότι
τείνουν να μην εμπλέκονται σε συμβολικό παιχνίδι.
- Τι είναι το συμβολικό παιχνίδι και γιατί είναι σημαντικό;
Το συμβολικό παιχνίδι εμφανίζεται από το 2ο έτος και μετά στα παιδιά, δίνοντας νόημα σε
αντικείμενα και δημιουργώντας μια ιστορία (Davidson et. al, 2021). Μέσω του συμβολικού
παιχνιδιού αναπτύσσονται δεξιότητες όπως η επίλυση προβλήματος, η κατανόηση
συναισθημάτων, η αυτορρύθμιση αλλά και η κοινωνική συμμετοχή (Davidson et. al, 2021).
- Πότε θα ήταν θεμιτό να συμβουλευτείτε έναν εργοθεραπευτή;
Όταν το παιδί:
- αποφεύγει παιχνίδια που περιλαμβάνουν επαφή με υλικά (π.χ. πλαστελίνη, άμμο,
νερό) επειδή «λερώνεται»
- δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με τους συνομηλίκους και προτιμάει το μοναχικό
παιχνίδι
- επιλέγει περιορισμένο ή επαναλαμβανόμενο τύπο παιχνιδιών και δυσκολεύεται να
δοκιμάσει νέα
- όταν δυσκολεύεται να οργανώσει και να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα παιχνιδιού
- δεν εμπλέκεται σε συμβολικό παιχνίδι ή παιχνίδι ρόλων.
Βιβλιογραφία
- Davidson et. al, (2021), The process of Learn to Play Therapy with parent–child dyads
with children who have autism spectrum disorder, Australian Occupational Therapy
Journal, DOI: 10.1111/1440-1630.12751
- Kuhaneck et. al, (2019), A Systematic Review of Interventions to Improve the
Occupation of Play in Children With Autism, OTJR, DOI: 10.1177/1539449219880531
Αναστασία Αθανασίου
Εργοθεραπεύτρια